Ιωάννης Κεντιστός, ο δήμαρχος Στυρέων του 1866 μας διδάσκει και σήμερα

Γράφει η Σοφία Μούτσου 

Λυκειάρχης  - τ. Δήμαρχος Στυρέων

Ιωάννης Αγγ. Κεντιστός 

Γιός του επικεφαλής των Στύρων στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων Αγγέλου Κεντιστού.

Μια μεγάλη προσωπικότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης όταν ο δήμος Στυρέων εκτεινόταν από τα Βίρρα (Αργυρό) μέχρι τους Στουππαίους !

Ο περίφημος Δήμαρχος Στυρέων που πρωτοεξελέγη το 1866, είναι ο δημιουργός των μεγάλων έργων των Στύρων όπως το Ειρηνοδικείο, ο Ι. Ναός της Παναγίας Στύρων, το Γυμνάσιο και πολλών σχολείων της ευρύτερης περιοχής αλλά και άλλων μεγάλων έργων πρωτοπόρων για την εποχή του. 

Ενας φλογερός πατριώτης που αγωνίστηκε και έκανε τα Στύρα γνωστά και αξιοσέβαστα σε όλη την περιφέρεια Καρυστίας με την μεγάλη του επιμονή και μαχητικότητα που έκαμψε πολλές δυσκολίες και αντιξοότητες της εποχής του και κέρδισε για τον τόπο του το καλύτερο. 

Ενας άνθρωπος που τιμήθηκε στην Εύβοια όσο λίγοι συμπατριώτες μας. Μετά τις επιτυχημένες θητείες του ως δήμαρχος, εξελέγη νομαρχιακός σύμβουλος και διέγραψε λαμπρή πολιτική καρριέρα τιμώμενος μέχρι τα βαθειά του γεράματα από τους συμπολίτες του.

Γεννημένος το 1832, συνέγραψε το 1922, δηλαδή πριν από 92 χρόνια τα Απομνημονεύματά του σε ηλικία 90 ετών και με πλήρη διαύγεια.

Η ανάγνωση αυτών των Απομνημονευμάτων μας γεμίζει υπερηφάνεια ως Στυρείς και μας διδάσκει κυρίως ότι η μαχητικότητα για τον τόπο μας είναι το πρώτιστο καθήκον.

Ο Δήμαρχος Στυρέων, με κεφαλαία γράμματα, ο Ιωάννης Α. Κεντιστός, διδάσκει ακόμα και σήμερα με την φλογερή φιλοπατρία και την απαλλαγμένη από μισαλλοδοξίες και εμπάθειες ελεύθερη και αγωνιστική σκέψη και δράση του.....

Ευχαριστώ από καρδιάς όσους μου εμπιστεύθηκαν αυτά τα πολύτιμα χειρόγραφα. Εκείνο το μεσημέρι του Ιουλίου 2009 που τα πήρα στα χέρια μου ως Δήμαρχος Στυρέων κι εγώ τότε, βυθίστηκα μαγεμένη στην ανάγνωσή τους και έμαθα πολλά. Αρχισα την ίδια στιγμή κιόλας τη μεταγραφή τους ώστε να είναι αναγνώσιμα και έκτοτε κράτησα αυτά τα έγγραφα στο αρχείο μου περιμένοντας τούτη την ώρα να τα δώσω στη δημοσιότητα, 5 χρόνια μετά....

Ενοιωσα ποια είναι και πώς έγιναν τα μεγάλα για την εποχή εκείνη έργα που βρίσκονταν δίπλα στο δημαρχείο Στύρων, η Παναγία, το Ειρηνοδικείο, το δημαρχείο που βρισκόμουν και πόσοι αγώνες χρειάστηκαν για να υλοποιηθούν όλα αυτά .... Τρομερή συγκίνηση...!!!

Μια φράση του όμως έλαμψε περισσότερο απ' όλες στα δικά μου μάτια : "Ενηγκαλίσθην τους εχθρούς μου πλείον των φίλων μου ..." έγραφε ο σοφός γέροντας ... Αγκάλιασε τους εχθρούς του περισσότερο από τους φίλους του για να επιτύχει την ομόνοια και την ομοψυχία που απαιτείται για την υλοποίηση μεγάλων έργων πνοής !!!

Μια φράση που κρύβει όλο το μεγαλείο και το ήθος της πολιτικής των ανθρώπων που όταν βρεθούν στο τιμόνι χαράζουν πορεία ανόδου για τον τόπο τους, διαφοροποιούμενοι σε αυτό από τους μικρούς και ανύπαρκτους.

Ας απολαύσουμε την ανάγνωση των πολύτιμων αυτών χειρογράφων και ας γίνουν οι λίγες αυτές σελίδες οδηγός για τους νεώτερους.....   

   

Η σύσταση της επαρχίας Καρυστίας μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους

Η επαρχία Καρυστίας ήταν μία από τις τρεις επαρχίες που συνεστήθησαν στην Εύβοια μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1833. Η Εύβοια διαιρέθηκε στις επαρχίες Χαλκίδος με πρωτεύουσα την Χαλκίδα, την επαρχία Καρυστίας με πρωτεύουσα αρχικά την Κάρυστο και μετά την Κύμη (Κούμη) και την επαρχία Βορείων Σποράδων με πρωτεύουσα τη Σκόπελο. 

Ας δούμε όμως πρώτα συνοπτικά τα ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν μέχρι τη δημιουργία των επαρχιών της Εύβοιας.

Η αποχώρηση των Τούρκων που έγινε τελικά το 1833 κατέστη εφικτή μετά  την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου (1830) με την οποία στα ελληνικά όρια περιλαμβάνονταν τα νησιά της Εύβοιας και της Σκύρου και οριζόταν σαφώς ότι οι Τούρκοι θα αποζημιώνονταν για τα κτήματά τους στις περιοχές αυτές. Αυτό έδωσε χρόνο στους Τούρκους και δυσκόλεψε πολύ το έργο της κυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια που αδυνατούσε να συγκεντρώσει τα χρήματα για τις προβλεπόμενες αποζημιώσεις.

Αυτό το γεγονός έχει τις συνέπειές του μέχρι σήμερα δεδομένου ότι οι Τούρκοι επώλησαν προς Ελληνες τα κτήματά τους, οι ιδιοκτήτες κατέχουν νομίμους τίτλους ιδιοκτησίας πλην όμως το ελληνικό δημόσιο θεωρεί ως δημόσιες δασικές τις εκτάσεις σε βουνά κυρίως, με τα γνωστά προβλήματα των ιδιοκτητών γης στην περιοχή της νότιας Καρυστίας.  

Επανερχόμαστε στο θέμα της επαρχίας Καρυστίας. 

Ο περιβόητος πασάς της Καρύστου Ομέρ που εννοούσε να εφαρμόσει κατά γράμμα την Συνθήκη του Λονδίνου και να διεκδικήσει τις αποζημιώσεις για λογαριασμό των Τούρκων της Εύβοιας, δεν είχε συμμορφωθεί με το σουλτανικό φιρμάνι που αναγνώριζε την ελληνική κυριαρχία στην Εύβοια ήδη από το 1830. 

Η Εύβοια προσαρτήθηκε τελικά στο ελληνικό κράτος με το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης (27/6/1832) και ο Ομέρ Πασάς αναγκάστηκε να παραδώσει το Κάστρο της Χαλκίδας και το "Πασαλίκι του Ευρίπου" όπως ονομαζόταν η περιοχή αρμοδιότητάς του (Εύβοια, Αττική, Θήβα, Λιβαδειά, Ζητούνι (Λαμία), Λιδωρίκι κλπ) δια του εκπροσώπου του Χατζή Ισμαήλ Μπέη στον εκπρόσωπο του βασιλιά Οθωνα Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό στις 23 Μαρτίου 1833. 

Από τα στοιχεία αυτά εύκολα γίνεται αντιληπτός ο σημαντικός ρόλος της πόλεως Καρύστου κατά την Τουρκοκρατία αλλά και κατά την σύσταση της ομώνυμης επαρχίας μεταγενέστερα. 

Πρώτος Διοικητής του νησιού διορίστηκε ο Γεώργιος Ψύλλας και πρώτος Νομάρχης Εύβοιας διορίστηκε ο Γεώργιος Αινιάν.

Η Χαλκίδα το 1832 σε γκραβούρα της εποχής

Λίγους μήνες αργότερα με το Βασιλικό Διάταγμα της 3ης (15ης) Ιουλίου 1833 ΦΕΚ 12 "Περί της διαιρέσεως του  Βασιλείου και της διοικήσεώς του" που περιλάμβανε "τας νήσους Εύβοια και Βορείας Σποράδας" διαμορφώθηκε -συνεστήθη θα λέγαμε καλύτερα - η επαρχία Καρυστίας καθώς όπως προείπαμε στον νομό Εύβοιας σχηματίστηκαν οι εξής επαρχίες.

1.Χαλκίδος με πρωτεύουσα την Χαλκίδα

2. Καρύστου με πρωτεύουσα την Κάρυστο

3. Βορείων Σποράδων με πρωτεύουσα τη Σκόπελο.

Ας δούμε αναλυτικά τα στοιχεία για την δημιουργία της επαρχίας Καρυστίας που ουσιαστικά και ενεργά θεωρείται ενιαία ακόμα και σήμερα και παρά την διαίρεση των δήμων αρχικά σε έξι, αργότερα  σε επτά, μετά πάλι σε έξι, ξανά σε επτά, μετά το 1912 διαχωρίστηκε σε διάφορες κοινότητες για να φθάσει το 1999 με το σύστημα Καποδίστριας σε 8 δήμους και 1 Κοινότητα (Καφηρέα) και τέλος στις μέρες μας με την διοικητική μεταρρύθμιση του Καλλικράτη σε 3 δήμους (Κύμης - Αλιβερίου, Καρύστου και Σκύρου).

Διαβάζουμε στο σημαντικό επίτομο έργο "ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1833-1912" του Ελευθ. Σκιαδά που εξέδωσε ο Δήμος Αθηναίων το 1994 σχετικά με την επαρχία Καρυστίας :

"Σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 3ης (15ης) Απριλίου 1833 (ΦΕΚ 12) "Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και διοικήσεώς του" ως επαρχία του νομού Ευβοίας. Ο ακριβής προσδιορισμός των ορίων της αναβλήθηκε γι' αργότερα. Εδρα της επαρχίας ορίστηκε η ομώνυμη πόλη Κάρυστος.

Το Β.Δ. της 26ης Ιουλίου (7 Αυγούστου) 1835 (ΦΕΚ 5) μετέφερε την έδρα της επαρχίας από την Κάρυστο στην Κούμη (Κύμη).

Με το Β.Δ. της 12ης (24) Νοεμβρίου 1835 -το οποίο δε δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Σημ. 1) οριοθετήθηκε ο νομός και σχηματίσθηκαν οι δήμοι του. Στην επαρχία Καρυστίας σχηματίσθηκαν 6 δήμοι 1. Καρύστου (-ίων), 2. Στύρων (-έων), 3 Δίστου (-ίων), 4. Κούμης ή Κύμης (-αίων), 5. Κοτυλαίων και 6. Ταμυνέος (-έων).

Με το Β.Δ. της 20ης Ιουνίου (2 Ιουλίου) 1836 (ΦΕΚ 28) "Περί διοικητικού οργανισμού" σχηματίσθηκε ξεχωριστή διοίκηση Καρυστίας αποτελούμενη από την ομώνυμη επαρχία και το νησί Σκύρος. Εδρα της διοικήσεως ορίσθηκε η Κούμη ή Κύμη. Με την εφαρμογή του διατάγματος, η διοίκηση αποτελείτο από επτά δήμους, τους έξι δήμους που σχηματίσθηκαν το 1835 και το δήμο Κονιστρίων που σχηματίσθηκε το 1836.

Ο νόμος της 22ας Ιουνίου (4 Ιουλίου) 1838 (ΦΕΚ 24) "περί μεταρρυθμίσεως των διοικήσεων" κατήργησε τη διοίκηση Καρυστίας και η ομώνυμη επαρχία υπήχθη στη διοίκηση Εύβοιας. Η Σκύρος υπήχθη στην υποδιοίκηση Σκιάθου η οποία ανήκε επίσης στην διοίκηση Εύβοιας.

Με το Β.Δ. της 30ης Ιανουαρίου (11 Φεβρουαρίου) 1841 -το οποίο δε δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Σημ.2) οι επτά δήμοι που αποτελούσαν την επαρχία Καρυστίας μετασχηματίσθηκαν σε έξι : 1. Διστύων, 2.Κυμαίων, 3. Κοτυλαίων, 4. Κονιστρίων, 5. Καρυστίων και 6. Στύρων (Στυρέων).

 Ο νόμος ΚΕ' της 5ης Δεκεμβρίου 1845 (ΦΕΚ 32) "περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους" κατήργησε το σύστημα των διοικήσεων και υποδιοικήσεων του 1836. Η επαρχία Καρυστίας διατήρησε τη σύσταση και τα όριά της ως επαρχία του νομού Ευβοίας.

Με το Β.Δ. της 4ης Σεπτεμβρίου 1848 (ΦΕΚ 32) μετασχηματίστηκαν οι δήμοι της επαρχίας Καρυστίας.

Στην επαρχία Καρυστίας προσαρτήθηκε το νησί Σκύρος το οποίο αποσπάστηκε από την επαρχία Σκοπέλου με το νόμο της 6ης Μαρτίου 1858 (ΦΕΚ 8).

Οι μεταγενέστερες διοικητικές διαιρέσεις του 1899 (νόμος ΒΧΔ΄ της 6ης Ιουλίου ΦΕΚ 136) και του έτους 1907 (νόμος ΓΥΑΔ της 16ης Νοεμβρίου ΦΕΚ 282/Α) διατήρησαν τα όρια και τη σύσταση της επαρχίας Καρυστίας." 

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ
Ενδεικτικά αναφέρουμε :
έτος 1839 κάτοικοι 18840
έτος 1849 κάτοικοι 22305
έτος 1861 κάτοικοι 28600
έτος 1879 κάτοικοι 39222
έτος 1907 κάτοικοι 52567


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους: Οθωνος αρχεία, Υπουργείο Εσωτερικών Φ 109 ad Ν. 22616
2. Γενικά Αρχεία του Κράτους: Οθωνος αρχεία, Υπουργείο Εσωτερικών Φ 102 ad N 384 & 16953
3. Οι διπλές ημερομηνίες αναφέρονται με το παλαιό και το νέο ημερολόγιο.

Στο επόμενο άρθρο θα γίνει αναφορά περί του δήμου Καρυστίων (Καρύστου) και των παρελκομένων του (Καφηρέα - Μαρμαρίου) καθώς όλα αυτά αποτελούν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον όμορο του δήμου Στυρέων που αποτελεί το θέμα του Ιστολογίου

Δήμος Στυρέων 1833 - 1912 από Βίρα έως Τσουταίους

Στο σημαντικό επίτομο έργο "ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1833-1912" του Ελευθ. Σκιαδά που εξέδωσε ο Δήμος Αθηναίων το 1994 σχετικά με τον Δήμο Στυρέων όπως αυτός διαμορφώθηκε από το 1833, μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την Εύβοια, και μέχρι το 1912, οπότε καταργήθηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν οι Κοινότητες, διαβάζουμε :

Η αρχική σφραγίδα του δήμου ήταν κυκλική χωρίς έμβλημα.

Το έμβλημα της εικονιζόμενης σφραγίδος καθορίσθηκε με το Β.Δ. της 25ης Ιανουαρίου 1871 (ΦΕΚ 41 σελ. 288) "ίνα η σφραγίς του δήμου Στύρων φέρη ως έμβλημα εν τω μέσω μεν "κόγχην" γύρωθεν δε τας λέξεις "δήμος Στύρων..." Κατά την εν τω τόπω σωζομένην παράδοσιν της κόγχης ή κογχύλης εγίνετο χρήσις υπό των αρχαίων πλουσίων κατοίκων εις την βαφικήν.

Ο δήμος Στυρέων συνεστήθη με Βασιλικό Διάταγμα του 1835 δύο χρόνια μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την Εύβοια μαζί με τους δήμους Καρύστου, Ταμυναίων και Κύμης που αποτέλεσαν την επαρχία Καρυστίας. 

Κατατάχθηκε στη Γ' Τάξη με πληθυσμό 1022 κατοίκους και έδρα τα Στύρα. Ο δημότης ονομάσθηκε Στυρεύς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρχική σύσταση όπως αναφέρεται με τον πληθυσμό κάθε χωριού :

Στύρα (341),

Μονή Αγίας Τριάδας χωρίς κατοίκους, διαλυμένη παλαιότατη Μονή που σήμερα υφίσταται μόνο το γνωστό εξωκλήσι Στύρων,

Ραγούζη ή  Ρεούζι (55),

Αμυνού (6),

Τσοταίος ή Τσουταίοι (17) σήμερα εγκαταλελειμένο χωριό πρώην δήμου Μαρμαρίου,

Κουβέλαι (70),

Καραλαίοι ή Καραλήδες (22) σήμερα Ελαιοχώριο

Ποταμούνια (54) σήμερα Πολυπόταμος

Τσουναίος (33).....(άγνωστο)

Ραπταίοι (17)

Μεσοχώρια (117)

Μετόχι Βύθουλου (-) ...(άγνωστο)

Αλμυροπόταμον (55)

Ζάρκα (105)

Βίρα (132).

Στις μεταγενέστες προσαρτήσεις αναφέρονται τα Κελλιά (σήμερα εγκαταλελειμένο χωριό), τα Κάψαλα, η παραλία Στύρων (Νέα Στύρα), ο Βυθούλκας (;) καθώς και η περιοχή Τηγάνι σήμερα Μακρυλαίμι. Αξιοσημείωτο είναι όμως ότι όλα τα νησιά Γαβαλιανή (Καβαλλιανή) και τα υπόλοιπα ανήκουν στον δήμο Στυρέων και όχι στο ελληνικό δημόσιο.

Βλέπουμε λοιπόν έναν μεγάλο δήμο που άρχιζε από το Αργυρό (Βίρα) και Ζάρκα και έφθανε μέχρι τους Τσουταίους με πληθυσμό όπως εμφανίζεται στον παρακάτω πίνακα του ίδιου έργου.

Παράλληλα στο ίδιο έργο διαβάζουμε την σύσταση των άλλων γειτονικών δήμων που είναι ο Δήμος Καρύστου προς νότο και ο Δήμος Ταμυναίων προς βορρά, ενώ η δήμος Μαρμαρίου συνεστήθη αργότερα με Βασιλικό Διάταγμα του 1875, σαράντα χρόνια μετά την αρχική σύσταση των δήμων της επαρχίας Καρυστίας.

Λεξιλόγιο :
Κόγχη ή κογχύλη = κοχύλι της πορφύρας από την οποία έβαφαν τα πολύτιμα πορφυρά υφάσματα. Τα Στύρα ήταν ονομαστά από την αρχαιότητα για το εμπόριο της πορφύρας που απέφερε μεγάλα κέρδη στους κατοίκους. Το κοχύλι αυτό υπάρχει ακόμα και σήμερα σε αφθονία στην περιοχή γνωστότερο με την παραφθορά "προπύρα".

Ενα νέο ιστολόγιο γεννήθηκε

Για την Ιστορία και τον Πολιτισμό των Στύρων και της ευρύτερης περιοχής του τέως δήμου Στυρέων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με στόχο την δημοσιοποίηση κάθε επιστημονικού και πολιτιστικού στοιχείου και κάθε επιτεύγματος που αφορά την περιοχή αυτή στο πέρασμα των αιώνων μέχρι τις μέρες μας.

Το πλήθος των στοιχείων που αποδεικνύουν την μακραίωνη πορεία των Στύρων στο χώρο και το χρόνο δημοσιοποιείται και γνωστοποιείται στο ευρύ κοινό μέσα από τον ηλεκτρονικό τρόπο επικοινωνίας που επιτρέπει να γίνεται με ευχέρεια και ταχύτητα.

Η ιδέα και η διαχείρηση αυτού του ιστολογίου ανήκει στην Σοφία Μούτσου τέως Δήμαρχο Στυρέων 2007-2010.

Τα περιεχόμενα του ιστολογίου έχουν συγκεντρωθεί ή εκπονηθεί από την διαχειρίστρια μετά από έρευνες, μελέτες και εργασίες της ίδιας από το 2003 ως Αντιδημάρχου και μετέπειτα Δημάρχου Στυρέων ή σε συνεργασία με άλλα άτομα που θα αναφέρονται επωνύμως και αποτελούν πνευματική κληρονομιά όλων όσων είναι ή αισθάνονται Στυρείς.

Πνευματικό Κτήμα Ες Αεί .

Μεγαλιθική Πύλη της Ακρόπολης των Στύρων - 6ος π.Χ αι.
Φωτο Σοφία Μούτσου 2004

ΣΗΜ. Οποιαδήποτε αναδημοσίευση κειμένων και φωτογραφιών του ιστολογίου αυτού εμπίπτει στον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας και πρέπει να φέρει την ένδειξη "Από το Ιστολόγιο ΣΤΥΡΕΩΝ ΓΗ".

Καλωσόρισμα

Καλώς ήρθατε στην Στυρέων Γη.