Δήμος Στυρέων 1833 - 1912 από Βίρα έως Τσουταίους

Στο σημαντικό επίτομο έργο "ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1833-1912" του Ελευθ. Σκιαδά που εξέδωσε ο Δήμος Αθηναίων το 1994 σχετικά με τον Δήμο Στυρέων όπως αυτός διαμορφώθηκε από το 1833, μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την Εύβοια, και μέχρι το 1912, οπότε καταργήθηκαν οι δήμοι και δημιουργήθηκαν οι Κοινότητες, διαβάζουμε :

Η αρχική σφραγίδα του δήμου ήταν κυκλική χωρίς έμβλημα.

Το έμβλημα της εικονιζόμενης σφραγίδος καθορίσθηκε με το Β.Δ. της 25ης Ιανουαρίου 1871 (ΦΕΚ 41 σελ. 288) "ίνα η σφραγίς του δήμου Στύρων φέρη ως έμβλημα εν τω μέσω μεν "κόγχην" γύρωθεν δε τας λέξεις "δήμος Στύρων..." Κατά την εν τω τόπω σωζομένην παράδοσιν της κόγχης ή κογχύλης εγίνετο χρήσις υπό των αρχαίων πλουσίων κατοίκων εις την βαφικήν.

Ο δήμος Στυρέων συνεστήθη με Βασιλικό Διάταγμα του 1835 δύο χρόνια μετά την αποχώρηση των Τούρκων από την Εύβοια μαζί με τους δήμους Καρύστου, Ταμυναίων και Κύμης που αποτέλεσαν την επαρχία Καρυστίας. 

Κατατάχθηκε στη Γ' Τάξη με πληθυσμό 1022 κατοίκους και έδρα τα Στύρα. Ο δημότης ονομάσθηκε Στυρεύς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρχική σύσταση όπως αναφέρεται με τον πληθυσμό κάθε χωριού :

Στύρα (341),

Μονή Αγίας Τριάδας χωρίς κατοίκους, διαλυμένη παλαιότατη Μονή που σήμερα υφίσταται μόνο το γνωστό εξωκλήσι Στύρων,

Ραγούζη ή  Ρεούζι (55),

Αμυνού (6),

Τσοταίος ή Τσουταίοι (17) σήμερα εγκαταλελειμένο χωριό πρώην δήμου Μαρμαρίου,

Κουβέλαι (70),

Καραλαίοι ή Καραλήδες (22) σήμερα Ελαιοχώριο

Ποταμούνια (54) σήμερα Πολυπόταμος

Τσουναίος (33).....(άγνωστο)

Ραπταίοι (17)

Μεσοχώρια (117)

Μετόχι Βύθουλου (-) ...(άγνωστο)

Αλμυροπόταμον (55)

Ζάρκα (105)

Βίρα (132).

Στις μεταγενέστες προσαρτήσεις αναφέρονται τα Κελλιά (σήμερα εγκαταλελειμένο χωριό), τα Κάψαλα, η παραλία Στύρων (Νέα Στύρα), ο Βυθούλκας (;) καθώς και η περιοχή Τηγάνι σήμερα Μακρυλαίμι. Αξιοσημείωτο είναι όμως ότι όλα τα νησιά Γαβαλιανή (Καβαλλιανή) και τα υπόλοιπα ανήκουν στον δήμο Στυρέων και όχι στο ελληνικό δημόσιο.

Βλέπουμε λοιπόν έναν μεγάλο δήμο που άρχιζε από το Αργυρό (Βίρα) και Ζάρκα και έφθανε μέχρι τους Τσουταίους με πληθυσμό όπως εμφανίζεται στον παρακάτω πίνακα του ίδιου έργου.

Παράλληλα στο ίδιο έργο διαβάζουμε την σύσταση των άλλων γειτονικών δήμων που είναι ο Δήμος Καρύστου προς νότο και ο Δήμος Ταμυναίων προς βορρά, ενώ η δήμος Μαρμαρίου συνεστήθη αργότερα με Βασιλικό Διάταγμα του 1875, σαράντα χρόνια μετά την αρχική σύσταση των δήμων της επαρχίας Καρυστίας.

Λεξιλόγιο :
Κόγχη ή κογχύλη = κοχύλι της πορφύρας από την οποία έβαφαν τα πολύτιμα πορφυρά υφάσματα. Τα Στύρα ήταν ονομαστά από την αρχαιότητα για το εμπόριο της πορφύρας που απέφερε μεγάλα κέρδη στους κατοίκους. Το κοχύλι αυτό υπάρχει ακόμα και σήμερα σε αφθονία στην περιοχή γνωστότερο με την παραφθορά "προπύρα".